Lotnia Wnęka - PiotrP

Jan Wnęk — zapomniany pionier lotnictwa z Polski

Jan Wnęk (1828–1869) był polskim stolarzem, rzeźbiarzem i jednym z pierwszych pionierów lotnictwa w historii. Pochodził z ubogiej rodziny z galicyjskiej wsi Kaczówka (dzisiejsze Żdżary koło Dąbrowy Tarnowskiej). Pomimo braku wykształcenia imponował swoimi umiejętnościami rzemieślniczymi i niezwykłą spostrzegawczością. Od połowy lat 60. XIX wieku Jan Wnęk samodzielnie konstruował aparaty latające, które wykonywał z drewna, tkaniny i skóry. Jego konstrukcje przypominały późniejsze szybowce (lotnie) i umożliwiały mu wykonywanie spektakularnych lotów podczas festynów ludowych i uroczystości kościelnych w Odporyszowie. Według doniesień startował ze specjalnie zbudowanej rampy na 45-metrowej wieży kościoła i podobno szybował w powietrzu na odległość kilkuset metrów. Jego odważne próby lotnicze miały miejsce około 25 lat przed legendarnymi lotami szybowcowymi Otto Lilienthala. Mimo to Jan Wnęk pozostał w dużej mierze nieznany, ponieważ jego osiągnięcia nigdy nie zostały oficjalnie udokumentowane. Dopiero w 1932 roku etnograf Tadeusz Seweryn odkrył na nowo jego historię i przedstawił ją szerszej publiczności. Pionierska kariera Wnęka zakończyła się tragicznie w 1869 roku wypadkiem lotniczym, w wyniku którego zmarł na skutek odniesionych obrażeń. Do dziś jest czczony w swojej miejscowości jako „chłopski Ikar”. W Muzeum Etnograficznym w Krakowie i we wsi Odporyszów rzeźby, pomnik i repliki jego statków powietrznych przypominają o tym niezwykłym geniuszu wynalazczym.