SZD-48M Brawo - PiotrP

Polskie szybowce i konstrukcje amatorskie
Przejdź do treści

SZD-48M Brawo

Szybowce od 1945 > 1976 - 1985

Oblatany: 13.04.1985
Rozpiętość skrzydeł: 15 m
Długość: 6,71 m
Wysokość: 1,51 m
Powierzchnia skrzydeł: 10,90 m²
Wydłużenie skrzydeł: 20,64
Profil skrzydła: NN 8 mod.
Ciężar własny: 240 kg
Ciężar całkowity: 490 kg (z balastem)
Obciążenie powierzchni: 28,9 - 44,9 kG/m²
Doskonałość: 40 przy 120 km/h
Prędkość opadania: 0,60 m/s przy 75 km/h
Prędkość min.: 65 km/h
Prędkość dopuszczalna: 285 km/h
Wsp. obciążeń dop.: + 5,3 / -2,65 g

Foto: "nn"
SZD 48-3M Brawo

SZD 48-3M jest wersją rozwojową "Jantara Std 3". Kierownikiem prac został Stanisław Zientek, który na tymże szybowcu miał startować w Mistrzostwach Świata w Rieti we Włoszech w 1985 roku. Konstruktorzy dokonali wielu drobnych zmian mających na celu poprawienie własności lotnych w słabych warunkach termicznych, których spodziewano się na Mistrzostwach. Tak zabrano się do obniżenia ciężaru, zmiany profilu krawędzi spływu, modyfikacji końcówki płatów, rezygnacja z hamulca aerodynamicznego na dolnej płaszczyźnie płatów. Oblotu dokonał pilot oblatywacz January Roman na lotnisku w Bielsku. Test zbudowanych trzech egzemplarzy potwierdził poprawę własności lotnych w daolnym zakresie szybkości ale i pogorszenie własności przy lataniu szybkim. W 1987r Urszula Bocheńska-Wojda zdobyła na "Brawo" tytuł Mistrzyni Europy kobiet. "Brawo" to z pewnością jeden z najlepszych szybowców klasy standard z lat 80- tych.   Była to konstrukcja całkowicie laminatowa, z chowanym kółkiem podwozia.


Poniższy tekst zaczerpnąłem ze strony tragicznie zmarłego przyjaciela, Piotra Puchalskiego (PePe) - zginął on śmiercią lotnika.
Piotr - mój imiennik był prawdziwą kopalnią wiedzy z której i ja często czerpałem. Piotr zdążył opracować na swojej stronie internetowej  kilka polskich szybowców. By te opracowania nie znikły jak zniknie jego strona, postanowiłem je skopiować na swoje strony. Jestem pewien, że to by było i w Jego intencji oraz by jego praca nie poszła na marne...

W roku 1984 rozpoczęto prace nad modyfikacją Jantara Standard 3 z myślą o starcie polskich zawodników w XIX szybowcowych Mistrzostwach Świata we włoskim Rieti. Przeprowadzony przez ekipę Aeroklubu PRL rekonesans pozwalał wysnuć wniosek, że w czasie mistrzostw można spodziewać się raczej słabych warunków termicznych i w tym kierunku poszły przygotowania tak zawodników jak i sprzętu. Konstruktorem prowadzącym zespołu modyfikującego Jantara Standard 3 został Stanisław Zientek, startujący później w tych właśnie mistrzostwach. Modyfikacja miała na celu przede wszystkim "odchudzenie" masy własnej, poprawę właściwości pilotażowych w krążeniu, poprawienie komfortu kabiny. Najważniejsze zmiany konstrukcyjne obejmowały w skrzydłach: modyfikację profilu na krawędzi spływu oraz kształtu końcówki, likwidację hamulców aerodynamicznych na dolnej powierzchni skrzydeł, skrócenie lotki w części zewnętrznej, zwiększenie wzniosu z 1,5° do 3°, zmniejszenie pojemności zbiorników balastowych ze 150 do 130 kilogramów ze zmianą systemu odpowietrzającego. Zmiany w kadłubie objęły dodanie w stateczniku kierunku zbiornika na balast o masie 7 kg, zabudowy dodatkowych dajników: ciśnienia całkowitego w natarciu statecznika kierunku i statycznego na belce ogonowej, likwidację zaczepu holowniczego pod tablicą przyrządów i przeniesienie go na goleń podwozia, cofnięcie tablicy przyrządów, pedałów i siedzenia pilota ze zmianą oparcia plecowego na stałe, umieszczone bezpośrednio na przegrodzie kadłuba, dodanie dźwiękochłonnej przegrody będącej jednocześnie zagłówkiem i wykonanie futrzanej tapicerki kabiny. Uszczelniono wszystkie szczeliny i przepusty (lotki, usterzenie, komora podwozia, napędy, kabina. Zmieniono także obrys steru kierunku na taki jak w Jantarze Std 2. Zbudowano trzy egzemplarze szybowca SP-3333 (nr fabr. B-1508), SP-3334 (B-1509), SP-3335 (B-1510). Modyfikacje pozwoliły na uzyskanie masy o ok. 35 kg mniejszej niż w seryjnym Jantarze Std 3, w opinii pilotów szybowiec jest bardzo przyjemny i poprawny pilotażowo, przy czym w porównaniu do Jantara Std 3 prędkość krążenia zmniejszyła się o ok. 10 km/h. Zmniejszenie obciążenia powierzchni (związanie z powiększeniem powierzchni nośnej o 0,26 m i zmniejszeniem masy własnej) pogorszyło własności szybowca na prędkościach powyżej 150 km/h. Po nieudanym starcie w XIX Mistrzostwach Świata w Rieti polscy zawodnicy latający na Brawach stwierdzili że szybowiec jest od Jantara Std 3 o ok. 10% lepszy na małych prędkościach i o 20% gorszy na dużych, tym niemniej w latach 80-tych był to bezsprzecznie najlepszy polski szybowiec klasy standard. Brawa miały na swoim koncie także sukcesy: Urszula Bocheńska-Wojda zdobyła na tym szybowcu tytuł szybowcowej mistrzyni Europy kobiet (Szumen-Bułgaria, rok 1987) a pechowa ostatnia konkurencja pozbawiła na tych samych zawodach srebrnego medalu Jolantę Kopicką (7 miejsce w klasyfikacji końcowej). Dość niespodziewanie, mimo upływu lat, Brawa udowodniły jednak swoją wartość: w czerwcu 2004 r. startujący na nich w Szybowcowych Mistrzostwach Świata klasy Club w norweskim Elverum Sebastian Kawa i Arkadiusz Downar przywieźli z nich tytuły mistrzowski i II-wicemistrza oraz medale złoty i brązowy. Fotografie poniżej przedstawiają egzemplarz na którym startował A.Downar i jego wygląd i wyposażenie w czerwcu 2004 r.

OPIS TECHNICZNY:
Jednomiejscowy, wysokowyczynowy szybowiec zawodniczy klasy standard w układzie grzbietopłata z usterzeniem T, wykonany z laminatu szklano-epoksydowego.
Kadłub: całkowicie laminatowy usztywniony w tylnej części półwręgami z prowadzeniem popychaczy układu sterowego i piankowymi żeberkami, zaadaptowany z szybowca Jantar Std 3. W partii statecznika kierunku konstrukcji przekładkowej laminat-pianka-laminat. Ster kierunku konstrukcji przekładkowej zawieszony w dwóch punktach, wyważony masowo. Napęd linkowy z prowadzeniem w rurkach poliamidowych. W części centralnej wlaminowana jest stalowa kratownica stanowiąca węzeł mocujący nieamortyzowane podwozie główne i łączący skrzydła z kadłubem na czterech trzpieniach ustalających. Kabina wyposażona w kolumnową tablicę przyrządów z laminatową osłoną podnoszoną wraz z obszerną jednoczęściową limuzyną do góry do przodu. Trzy dajniki ciśnienia całkowitego: dwa w górnej części natarcia statecznika kierunku, jeden w nosie kadłuba, dajniki ciśnienia statycznego w połowie belki ogonowej na jej obwodzie w postaci otworków rozmieszczonych co 120°. Miska siedzeniowa wyjmowana dla ułatwienia obsługi elementów układów sterowych. Pedały przestawiane w locie. Zaczep holowniczy SZD III A-56c, samopowrotny do lotów holowanych zabudowany na przedniej goleni podwozia , otwierany cięgnem linkowym z uchwytem na podstawie tablicy przyrządów. Możliwość zabudowy aparatury tlenowej, wielu typów radiostacji szybowcowej. Antena zabudowana na stałe w natarciu statecznika pionowego. Nieamortyzowane podwozie główne chowane w locie, z kołem 350 x 135, tylne z kółkiem 200 X 50.
Skrzydło: dwudzielne, skorupowe, jednodźwigarowe o obrysie trapezowym. Profil NN-8 modyfikowany. Konstrukcja przekładkowa (skorupa dolna i górna) z integralnymi zbiornikami balastowymi w przykadłubowej części przedniego kesonu o pojemności 2x65 litrów . Dźwigar skrzynkowy, z pasami z rowingu szklanego i laminatowymi ściankami zamykającymi. W obrębie wykroju lotki szczątkowy dźwigarek z wlaminowanymi okuciami zawieszenia lotki.
Lotka konstrukcji przekładkowej , 20% głębokości, bez wyważenia masowego, zawieszona w pięciu punktach napędzana w jednym. Napęd popychaczowy. Hamulce aerodynamiczne duralowe jednopłytowe tylko na górnej powierzchni skrzydła , napęd popychaczowy.
Usterzenie: w układzie T, konstrukcji przekładkowej. Ster wysokści dwuczęściowy, bez wyważenia masowego, z trymerem sprężynowym (sprężyna oddziaływuje na drążek sterowy) i stałymi laminatowymi klapkami wyważającymi. Napęd steru popychaczowy z prowadzeniem w kadłubie w przelotkach oczkowych łożyskowanych trzema łożyskami kulkowymi
Wyposażenie:standardowo szybowiec jest wyposażony w przyrządy : prędkościomierz LUN-1107-8 z elektroakustyczną sygnalizacją przeciągnięcia, wysokościomierz W-12s lub W-10s, wariometr PR-03 lub WRs-5D, zakrętomierz EZS-3, busola KI-13 lub BS-1 na osłonie tablicy.

DANE TECHNICZNE:

Rozpiętość: 15 m
Długość: 6,71 m
Wysokość: 1,51 m
Powierzchnia nośna: 10,90 m²
Obciążenie powierzchni: 30,00 - 50,18 kg/m²
Wydłużenie: 20,64
Wznios skrzydła: 3°
Cięciwa przykadłubowa: 0,97 m
Cięciwa końcowa: 0,45 m
Średnia cięciwa aerodynamiczna: 0,76 m
Profil skrzydła: NN 8 mdyfikowany
Powierzchnia usterzenia: 1,26 m
Rozpiętość usterzenia: 2,43 m
Dopuszczalna masa własna: 240 kg
Masa ładunku użytecznego: 125 kg
Max. masa balastu wodnego: 118-137 kg
Masa max. w locie z balastem: 490 kg
bez balastu: 377 kg
Współczynniki obciążeń dopuszczalnych: + 5,3 / -2,65 g
Osiągi: bez balastu z balastem
Masa w locie: 330 kg do 490 kg
Obciążenie powierzchni: 28,9 kg/m² do 44,9 kg/m²
Opadanie minimalne: 0,60 m/s 0,69 m przy prędkości: 75 km/h 86 km/h
Max. doskonałość: 40 przy prędkości: 97 km/h 120 km/h
prędkość dopuszczalna: 285 km/h

© Piotr Piechowski
since 2002

Wróć do spisu treści